Jeśli choć raz spędzałeś wakacje w Chorwacji, na pewno znasz ten dźwięk. Rozlega się z drzew i krzaków, najczęściej w pełnym słońcu, w południe, gdy wszystko dookoła zwalnia, a upał spowija wybrzeże. To cykady – po chorwacku cvrčci – które swoją obecnością nie tylko wypełniają krajobraz, ale też stają się symbolem letniego rytmu nad Adriatykiem.
Gdzie i kiedy usłyszysz cykady?
Cykady najłatwiej usłyszeć wzdłuż wybrzeża Chorwacji – w regionach takich jak Dalmacja, Istria, a szczególnie na wyspach: Hvar, Brač, Korčula czy Vis. Ich koncerty zaczynają się, gdy tylko temperatura powietrza przekracza 25°C, a największa aktywność przypada na słoneczne popołudnia. Wieczorem i w chłodniejsze dni cykady milkną, dlatego czasem ich zupełnie nie słychać – szczególnie rano, po deszczu lub w czasie ochłodzenia.
Jak i dlaczego cykają?
Cykają tylko samce, a ich dźwięki mają na celu przyciągnięcie samicy. Wydają je za pomocą specjalnych błonek na odwłoku, tzw. tymbali, które napinają i puszczają w szybkim rytmie – nawet kilkaset razy na sekundę! Dźwięk jednej cykady może osiągać aż 120 decybeli – czyli tyle, ile… piła mechaniczna albo startujący motocykl.
Co ciekawe, każdy gatunek cykady ma swój własny, niepowtarzalny rytm, dzięki czemu samice rozpoznają swoich partnerów.
Życie pod ziemią – krótka biologia cykad
Choć ich obecność latem jest bardzo wyraźna, mało kto wie, że cykady większość życia spędzają pod ziemią – nawet przez 2 do 5 lat – jako larwy. Żywią się sokami z korzeni drzew i czekają na odpowiedni moment, by wyjść na powierzchnię. Po ostatnim linieniu, które często zostawia widoczne przezroczyste „skorupki” na drzewach i murkach, dorosłe cykady żyją zaledwie kilka tygodni. Ich jedynym celem jest rozmnażanie.
Najczęściej spotykanym gatunkiem w Chorwacji jest Cicada orni – cykada zwyczajna. Ma około 2,5 cm długości, przezroczyste skrzydła i charakterystyczne ciemne ubarwienie ciała.
Dlaczego czasem ich nie słychać?
Brak cykad nie zawsze oznacza, że ich nie ma. Powodów może być kilka:
- niższa temperatura – cykady milkną, gdy powietrze ochładza się poniżej 25°C,
- pora dnia – są aktywne głównie w ciągu dnia, w nocy śpią,
- warunki akustyczne – jeśli nocujesz w szczelnym apartamencie, za grubymi murami lub przy klimatyzacji, ich dźwięki mogą być tłumione.
Cvrčak – czyli cykada po chorwacku
W języku chorwackim cykada to cvrčak (czytaj: cwrczak), a liczba mnoga to cvrčci. Pochodzi to od czasownika cvrčati, który oznacza „cykać” lub „trzaskać”. To bardzo obrazowe i dźwiękonaśladowcze słowo – idealnie oddaje to, co robią cykady w pełnym słońcu.
Dlaczego warto je polubić?
Choć bywają głośne, cykady są całkowicie nieszkodliwe – nie gryzą, nie kąsają, nie są szkodnikami. Dla wielu osób ich „śpiew” jest wręcz odprężający – symbol błogiego odpoczynku, letniego rozleniwienia i sjesty. To właśnie cykady tworzą niepowtarzalny dźwiękowy krajobraz wakacji w Chorwacji.
Wszystkie takie ciekawostki, praktyczne informacje i lokalne smaczki znajdziecie w moim poradniku „Chorwacja od A do Z”.
